SAMEN groeien naar een professionele schoolcultuur door het intervisiemodel SAMEN
- lievensniels
- 26 feb
- 3 minuten om te lezen
Na maandenlang onderzoek naar professionele schoolcultuur, en meer specifiek collegiale intervisie, werkte ik een nieuw model uit voor collegiale intervisie in het secundair onderwijs. Hierbij baseerde ik me onder andere op de Balint-methode en inzichten uit de piramide van Lencioni (2009). Het SAMEN-model biedt een constructieve en vooral laagdrempelige mogelijkheid om prangende klas- of schoolsituaties in een intervisiegroep met elkaar te bespreken. Dit met het oog op het samen formuleren van een probleemoplossend antwoord. Maar ook de veiligheid vinden om bij elkaar te raad te gaan en met een open deur les te geven.
We zijn niet enkel gids voor onze leerlingen, maar ook voor elkaar, als collega's.
Professioneel gedrag en een professional?
Professioneel gedrag volgens Galenkamp(2021) voldoet aan drie criteria:
· Het gedrag draagt bij aan de doelen van de organisatie.
· Het gedrag leidt tot toename van het welbevinden van jezelf.
· Het gedrag leidt ook tot toename van het welbevinden van anderen.
Als een vorm van gedrag niet voldoet aan deze criteria dan komt er een vierde criterium in beeld, namelijk:
· Gedrag wordt op een vriendelijke, maar duidelijke wijze effectief begrensd: ‘Zo doen we dat hier niet!’
Maar wat is dan een professional? Daarop vinden we -onder andere- een antwoord op uit het rapport De lerende leraar. Docentprofessionalisering in de praktijk (Vermeulen, Klaeijsen & Martens, 2011). Een professional is iemand die:
· Kennis deelt.
· Kennis ontwikkelt.
· Verantwoordelijkheid neemt en aflegt.
· Intrinsiek gemotiveerd is.
Deze inzichten onderstrepen het belang van collegiale intervisie en het openstellen van klasdeuren om elkaar te ondersteunen.
Het SAMEN-model kan een aanzet hiervoor zijn.
SAMEN-model
Het SAMEN-model is een acroniem voor:
· Situatie: het probleem of de uitdaging duidelijk definiëren. Wat speelt er precies?
· Aanpak: reflecteren op hoe het probleem tot nu toe is aangepakt.
· Mogelijkheden: brainstormen over mogelijke oplossingen of alternatieve aanpakken.
· Evalueren & concluderen: kies de meest kansrijke optie(s) en werk deze concreet uit.
· Nabespreking: reflecteren op het proces en de gekozen aanpak.
Naast het acroniem zelf, dat geldt als stappenplan tijdens de collegiale intervisie, is er ook een handleiding voor leerkrachten. Die ze, als ze dit wensen, vrij kunnen raadplegen. De collega wordt in de handleiding meegenomen in enkele relevante denkkaders, maar worden er per fase suggestieve vragen geformuleerd en bijhorende tools die de fase nog beter kunnen vertalen voor alle actoren.
De handleiding bevat vier hoofdstukken:
1. De inleiding: hierin wordt meegegeven waarom collegiale intervisie een meerwaarde kan zijn voor een professionele school- en leercultuur, maar ook voor je eigen ontwikkeling.
2. Randinformatie: de randinformatie, die vrij doorlopen kan worden, bevat vier belangrijke aspecten die een meerwaarde bieden voor een professionele schoolcultuur en die onderwijspersoneel kunnen helpen tijdens de intervisie over klas- en schoolsituaties. De vier gekozen aspecten zijn: wat is een professionele schoolcultuur? Wat is functioneel en dysfunctioneel gedrag? Wat zijn denkfouten? Wat is effectieve feedback?
3. SAMEN-model: hierin wordt elk onderdeel van het SAMEN-model stapsgewijs aangekaart. Zodat onderwijspersoneel deze zelfstandig kunnen gebruiken. Er is een tijdsindicatie per stap en ook het doel van de stap. Daarnaast zijn er bij elke stap 'richtvragen', waarbij suggestieve vragen geponeerd worden die als leidraad gebruikt kunnen worden of als extra verdiepende vragen gesteld kunnen worden en tenslotte nog 'tips', waarbij hulpmiddelen aangereikt worden om een situatie beter te schetsen of te helpen in een bepaald proces binnenin een stap.
4. Bijlagen: een reeks van bruikbare tools om in bepaalde stappen constructiever aan de slag te gaan. Deze zijn vrijblijvend.
Het SAMEN-model is ontwikkeld met als doel gezamenlijk te groeien naar een professionele schoolcultuur. Het model is vrij te gebruiken.
Geïnteresseerden kunnen de handleiding van het SAMEN-model krijgen.
Stuur mij gerust een PM.
Bronnen:
Galenkamp, H., & Schut, J. (2018). Handboek Professionele Schoolcultuur: focus op koers en gedrag.
Lencioni, P. (2012). De 5 frustraties van teamwork: hoe je ervoor zorgt dat het samenwerken leuk blijft. Business Contact.
Van Zaalen, Y., Deckers, S., & Schuman, J. (2023). Interprofessioneel samenwerken in zorg, welzijn en onderwijs.
